E aafia tagata uma pe a malosi le vevela ma ua matuā matautia le vevela. E ila ai lava le tagata pe a vevela tele mai faatusatusaga masani.

E sili atu ona afaina pepe, tagata matutua ma tagata e iai faaletonu tumau faaletino mai le vevela. Faitau i faamatalaga e te iloa ai gaioiga e fai a o le i malosi ma matautia le vevela, taimi tonu o tupu ai ma taimi ua uma ai.

Faaitiitia aafiaga o le vevela

E sili ai le nofo i totonu o fale, pe a vevela le tau. E tele auala e lavatia ai le matautia o le vevela i totonu o fale.

  • Mautinoa o fetaui mea o puipui ai le fale e mālū lelei ai. Tago e faapipii fasi laupapa i faitotoa ma faamalama e taofi ai le ea mālū i totonu o le fale.
  • A e iai se tou air conditioning, siaki ili po o ola lelei.
  • Pupuni faamalama. Faatautau tali pupuni po o tama‘i faapaologa e puipui ai faamalama mai le la.
  • E mafai na faapipii se ili i le tama‘i potu i le taualuga o le fale, pe a iai. E mafai e ili na tapili i fafo le ea vevela mai le taualuga lea e mālū ai le fale.

Sauni mo aso vevela

Fai se tou tonu manaia ma lou aiga e puipuia ai mai le matautia o le vevela. E tatau i tagata uma na iloa le mea e fai i le fale, aoga, galanga, po o nofoaga faitele. E iai nofoaga e leai se air condition ma e afaina ai pe a matautia le vevela.

O le auala sili e puipuia ai oe lava mai ave malolosi o le la o le fai o le Ofu, Kulimi, Pulou ma se Matatioata.

E faasalalau e le MetService lapataiga o le matautia o le vevela i Niu Sila. Fai ma siaki tala o le tau ma faaaliga mai le MetService.

Ko e laini matutaki ki Loto
Hands marking off a checklist

Fai faatasi ma lou aiga se fuafuaga i luga o le initaneti e gafataulimaina ai se faalavelave faafuasei. Mafaufau i mea tou te moomia i aso uma ma faatulaga se isi fua pe afai e lē o iai mea o moomia.

Ko e laini matutaki ki Fafo
MetService logo

Siaki lipoti lata mai o le tau ua saunia e le MetService.

Ko e laini matutaki ki Fafo
SunSmart logo

E fai lava si malosi o ave o le la i le itulagi o susulu ai le la i Niu Sila. E mafai i ave malosi o le la na faaletonu ai le pa‘u ma mata.

E mafai na e puipuia oe lava ma lau fanau pe a tou faaeteete ma le la. Tagai i le upegatafailagi a le SunSmart i auala e puipuia ai mai vaitaimi o tafaoga i aso la.

Gaioiga e fai pe a malosi ma matautia le vevela

Nofo i totonu o le fale po o se mea paolo, pe a vevela. Tuuitiitia le soona faagaioi o le tino ma inu le vai.

E iai mea e mafai na e faia e faamālū ai totonu o le fale.

  • Talai faamalama pe a tau sau se savili. Tapuni iefaamalama po o tali pupuni.
  • Taele i sina vai mālū.
  • Fai lavalava saviligia gofie, ma manifinifi.
  • Faatautau solo susū e tau faamālū ai totonu o le fale, pe a vevela.

E manaia foi le nofonofo i le faletusi po o faleoloa tetele, e maua ai le air condition, pe a fiu e tau faamālū totonu o le fale.

Maitau foliga ua e taia i le vevela:

  • Pata le tino
  • Tiga maso pe a faamalositino
  • Mu le pa‘u
  • Vaivai i le vevela
  • Maualuga tele le vevela o le tino

Vaai loa se fomai pe a maualuga tele le vevela o le tino. Ua saunia e le St John faamatalaga o foliga e iloa ma togafitia ai faaletonu e fesootai i le vevela.

Vaai ou tuaoi ma soo se tasi e ono moomia lau fesoasoani.

Fai ma siaki lipoti lata mai o tulaga matautia o le vevela. Faalogologo i le leitio pe faitau faasalalauga a le Civil Defence Emergency Management Group i luga o le initaneti. Mulimulitai i faatonuga ua tuuina atu e auaunaga mo puipuiga lautele ma faalavelave faafuasei.

  • E afaina foi fagafao ma isi meaola i le matautia o le vevela. E sili atu ona afaina gofie tama‘i meaola ma meaola matutua, ma meaola e lauiti foliga.

    O le tele o meaola e le afugia. E faalagolago le mālū o le tino i le mapusela, faasusū le tino i piīga, paolo, mālū o le fogaeleele, ma inu le vai. E le mafai ona fai atu le meaola i le mea o manao i ai, o le mea lena a oe e fai le vaai lelei pe a matautia le vevela.

    • Fai ma siaki meaola.
    • Mautinoa o faatataa i totonu o se fale po o se mea paolo.
    • Lava vai o inu ma faasūsū ai le tino. E faaluaina le tele o vai e moomia e meaola mai tulaga masani ai.
    • Valaau le fomai manu, pe a vaaia foliga ua afaina ai i le vevela. 
Ko e laini matutaki ki Fafo
Ministry for Primary Industries logo

E saunia e le Ministry for Primary Industries (MPI) fautuaga mo le saunia o se fuafuaga mo au meaola. E aofia ai se lisi o ituaiga meaola eseese ma faalavelave faafuasei eseese. Tagai lelei i le lisi lea e saunia ai lau fuafuaga.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Civil Defence logo

Saili nisi faamatalaga mai le tou Civil Defence Emergency Management (CDEM) Group.

Ko e laini matutaki ki Fafo
St John logo

E mafai na afaina le ola i le matautia o le vevela.

Ua saunia e le St John fautuaga tau first aid e iloa ma togafitia ai faaletonu e fesootai i le vevela.

Ko e laini matutaki ki Fafo
Health New Zealand Te Whatu Ora logo

E faatupu ma‘i ma maimau ai le soifua ona o le matautia le vevela. Ae mafai na pulea aafiaga faaletino ma le malosi pe a tapenapena lelei ma faatino gaioiga tatau ai.

E maua i le upegatafailagi a le Health New Zealand faamatalaga i aafiaga faaletino ona o le malosi o le vevela ma togafitiga.

Ko e laini matutaki ki Fafo
WorkSafe New Zealand logo

E afaina tele le soifua pe a faatino galuega i le mutinitini o le la.

E maua i le upegatafailagi a le WorkSafe faamatalaga i auala e faatino ai ma le saogalemu galuega pe a matautia le vevela.

Ituaiga lamatiaga

I totonu o Niu Sila e tele lamatiaga faalenatura e tutupu ai. Saili i faamatalaga e te iloa ai gaioiga e fai a o lei tupu, i le taimi o tupu ai ma le uma ai ona tupu o ituaiga faalavelave faafuasei taitasi.